Najważniejsze filozofie rodzicielskie – Top 10

Pewnie słyszeliście wielokrotnie, że nie warto zwracać uwagi na to, co jest napisane w podręcznikach wychowawczych a w relacjach z dziećmi wystarczy kierować się tylko własnym instynktem. Być może nawet przytakniecie i przyznacie rację komuś, kto ostatnio wam w ten sposób doradził. Jeśli tak, to z góry uprzedzam, że ten wpis nie jest dla was. Zakładam też, że żadnych blogów rodzicielskich nie czytacie, z rodzicami o wychowaniu dzieci nie rozmawiacie, a z koleżankami mamami i kolegami ojcami nie wymieniacie się radami, bo wszystko przecież wiecie instynktownie.

Jeśli jednak szukacie wiedzy o wychowaniu dzieci, żeby potem wybrać, może właśnie instynktownie, takie podejście, które będzie w zgodzie z waszymi wartościami, to zapraszam do lektury listy Najważniejsze filozofie rodzicielskie – Top 10.

Wymieniam tu wszystkie znane mi współczesne filozofie rodzicielskie z krótkim opisem i odnośnikami do polsko- i anglojęzycznych zasobów w Internecie, które wyselekcjonowałem ze znanych mi źródeł. Wybierałem źródła pierwotne i umożliwiające pogłębienie wiedzy. Wybaczcie też, jeśli czasem posługuję się terminami anglojęzycznymi. Wynika to z prostego faktu, że nie wiadomo mi o polskich opracowaniach kilku z wymienionych niżej podejść. Listę ułożyłem alfabetycznie. Oczywiście mam wśród tych filozofii swoje ulubione i takie, za którymi nie przepadam, ale starając się być jak najbardziej obiektywny, powstrzymałem się od ocen.

Mam nadzieję, że lista Najważniejsze filozofie rodzicielskie – Top 10 pomoże nam wszystkim w świadomym wyborze własnego wyjątkowego stylu, w najlepszym interesie naszych dzieci.

1) RIE czyli opieka wychowawcza (Educaring)

Twórcą podejścia educaring, które można by przetłumaczyć jako opieka wychowawcza lub edukacyjna, jest pedagog dziecięcy Magda Gerber, która w 1978 roku, wspólnie z neurologiem dziecięcym Tomem Forrestem, założyła stowarzyszenie RIE (Resources for Infant Educarers). Stąd też tę filozofię rodzicielską potocznie nazywa się RIE (czyt. raj).

Fundamentem filozofii RIE jest szacunek, który okazuje się dzieciom w każdej interakcji z nimi, jako pełnym istotom ludzkim od chwili narodzin. Celem tego podejścia jest dążenie do rozwoju dziecka autentycznego, czyli takiego, które ma z jednej strony czuje więź i bezpieczeństwo ze strony opiekunów, z drugiej zaś ma poczucie niezależności i świadomość własnych kompetencji. Choć RIE koncentruje się na rozwoju dziecka do około trzech lat po narodzinach, podstawy tej filozofii można odnieść i do starszych dzieci.

Podstawowymi zasadami RIE są:
– zaufanie do naturalnych kompetencji niemowlęcia
– wrażliwa obserwacja
– pozwalanie niemowlęciu w aktywnym uczestniczeniu w czynnościach pielęgnacyjnych
– zapewnienie bezpiecznego i stymulującego otoczenia
– czas na nieprzerwaną zabawę i wolność eksploracji
– konsekwencja w wyznaczaniu granic

tastywayoflife.com/dlaczego-rie-jest-fajna-filozofia-rodzicielska/
rie.org
janetlansbury.com

Masz ochotę dowiedzieć się więcej o RIE i poznać innych rodziców, którym to podejście jest bliskie? Dołącz do pierwszej polskiej grupy RIE na Facebooku.

2) Rodzicielstwo bezwarunkowe

Termin rodzicielstwo bezwarunkowe pochodzi od amerykańskiego autora Alfie Kohna i jednej z jego książek na temat rodzicielstwa i edukacji o tym samym tytule.

Filozofia rodzicielstwa bezwarunkowego opiera się na zasadach terapeutycznych bezwarunkowego pozytywnego nastawienia Carla Rogersa. Oznacza ono akceptację i wsparcie dla dziecka, bez względu na to, jak się zachowuje i co mówi. W rezultacie, według Rogersa, dziecko zyskuje bezcenne poczucie wartości ze względu na to, kim jest. To poczucie jest niezależne od tego, czy jego zachowania będą akceptowane, czy nie. Rogers uważa, że typową przeszkodą w zbudowaniu poczucia własnej wartości jest nagradzanie i chwalenie. Kiedy dziecko jest chwalone za dane zachowanie, uczy się łączyć je ze swoim poczuciem wartości. W przyszłości aby zyskać akceptację, będzie je powtarzać. A zatem zachowania nie będą wynikać z wewnętrznej motywacji ale z chęci otrzymania uwagi, nagrody czy akceptacji.

Alfie Kohn idzie w swoim podejściu jeszcze dalej. Uważa on zarówno kary jak i nagrody za narzędzia manipulacji i kontroli dzieci, które kojarzą je z uczuciem bycia kochanym. Autor bardzo silnie namawia rodziców do bezwarunkowej miłości, co przejawiać się ma nie tylko w braku systemu nagród i kar, ale też w zachęcaniu dzieci do rozwijania naturalnych cech charakteru, zamiast ciągłego dopasowywania się do oczekiwań innych.

lubimyczytac.pl/wychowanie-bez-nagrod-i-kar-rodzicielstwo-bezwarunkowe
edziecko.pl/wychowanie_bez_nagrod_i_kar
alfiekohn.org

3) Rodzicielstwo bliskości

Autorem terminu rodzicielstwo bliskości oraz praktycznych założeń tego podejścia jest amerykański profesor pediatrii William Sears. Profesor Sears wykorzystał bardzo istotne badania brytyjskiego psychiatry Johna Bowlby z lat 40. i 50. poprzedniego wieku, poświęcone zachowaniu dzieci odseparowanych od rodziców w bardzo wczesnym dzieciństwie, dziecięcej żałobie i wpływowi przywiązania opiekunów. Ten ostatni aspekt został rozwinięty następnie przez psycholog rozwojową Mary Ainsworth, która w swoim eksperymencie Obca sytuacja wykazała, że najbardziej pożądanym stylem przywiązania jest tzw. bezpieczny styl przywiązania.

Bezpieczny styl przywiązania jest naczelnym postulatem rodzicielstwa bliskości. Rolą głównego opiekuna, z reguły mamy, jest umacnianie emocjonalnej więzi z dzieckiem, co zwiększa jego poczucie bezpieczeństwa. Proces umacniania więzi odbywa się poprzez szybkie zaspokajanie bieżących biologicznych i psychologicznych potrzeb dziecka. Stąd też w rodzicielstwie bliskości bardzo popularne jest noszenie maluszków, wspólne spanie i karmienie piersią na żądanie.

Według dr Searsa, im bardziej i szybciej potrzeby dziecka są zaspokojone we wczesnym dzieciństwie, tym lepiej i szybciej jest ono przygotowane do niezależności w przyszłości.

pl.wikipedia.org/rodzicielstwo_bliskosci
przytulmniemamo.pl/vertical-rodzicielstwo-bliskosci
attachmentparenting.org

4) Rodzicielstwo duchowe

Rodzicielstwo duchowe naturalnie nie ma swoich korzeni w nauce. Czerpie z tradycji duchowości Wschodu, silnie związanej z rozwijaniem samoświadomości, docenianiem rzeczywistości i bycia obecnym tu i teraz.

Rodzicielstwo duchowe nie wiąże się bezpośrednio z żadną religią, nie jest też czymś nieokreślonym. Wręcz przeciwnie. Postuluje pozostanie w pełni uważnym w każdej chwili i poszukiwanie wzajemnych więzi z innymi istotami żyjącymi i światem.

Na co dzień rodzicielstwo duchowe podkreśla indywidualizm każdego dziecka, zachęca do rozwoju świadomości i uważnej obserwacji otaczającego nas świata. Według nauczyciela duchowego Deepaka Chopry, najlepszą radą dla rodziców, którzy w ten sposób chcą rozwijać swoje dzieci, jest pokazanie wszystkiego na własnym przykładzie. Bądźmy tym, co chcemy aby nasze dziecko się nauczyło i czego doświadczyło, mówi Chopra.

zdrowiepowraca.pl/piec-zasad-duchowego-rodzicielstwa
przewodnikduchowy.pl/8-rzeczy-ktore-wspaniali-rodzice-robia-inaczej
spiritualityandpractice.com/book-reviews/10-principles-of-spiritual-parenting

5) Rodzicielstwo na luzie

Rodzicielstwo na luzie jest postawą, która nie ma oparcia w teoriach psychologicznych. Ta filozofia rodzicielska odpowiada na presję, którą mogą czuć rodzice przytłoczeni nadmiarem informacji, porad ekspertów i oczekiwań otoczenia, jak powinno się wychowywać dziecko. W związku z tym rodzicielstwo na luzie postuluje większe zaufanie własnemu osądowi, odpuszczenie i zbytnie nie przejmowanie się, czy postępuje się właściwie. Względem dziecka oznacza to też zmniejszenie oczekiwań co do tempa ich rozwoju i nauki.

Popularyzatorami tego podejścia są autorzy bestsellerowych książek o rodzicielstwie – Pamela Druckerman i Tom Hodgkinson.

lubimyczytac.pl/w-paryzu-dzieci-nie-grymasza

6) Rodzicielstwo powoli (slow parenting)

Termin rodzicielstwo powoli, w Polsce używany naprzemiennie ze slow parenting, powstał na podstawie książki Carla Honoré pt. „Pod presją. Dajmy dzieciom święty spokój!”

Postawa ta nawiązuje do ruchu slow i jest odpowiedzią zarówno na stresujące szybkie tempo życia w ogóle, jak i na nadopiekuńcze tendencje we współczesnym rodzicielstwie, prowadzące na przykład do szczegółowego planowania dnia dzieciom.

Nadrzędnym celem rodzicielstwa powoli jest dostarczenie dzieciom przestrzeni, tak aby same wybrały swoje zainteresowania i wyrosły na osoby, które samymi chcą być. To dzieci mają decydować o tempie dnia. Tylko swoboda wyboru aktywności sprawia, że dzieci autentycznie się bawią, co z kolei ułatwia im poznawanie świata i kreatywny rozwój.

edziecko.pl/slow_parenting_dziecinstwo_bez_wyscigu_szczurow
en.wikipedia.org/slow_parenting

7) Rodzicielstwo pozytywne

Rodzicielstwo pozytywne czerpie swoje założenia z psychologii pozytywnej, której początek datuje się na rok 1998 za sprawą amerykańskiego psychologa – Martina Seligmana. W dużym uproszczeniu psychologia pozytywna stara się odpowiedzieć na pytanie co robić, aby być szczęśliwym. Stąd bezpośrednio wynika postulat rodzicielstwa pozytywnego – wzmocnienie pozycji dziecka, oddanie mu większej odpowiedzialności i pola do rozwoju.

Rodzicielstwo pozytywne zakłada bezwarunkowe wsparcie opiekunów, które ma zwiększyć samoocenę i sprawić, że dzieci w dorosłym życiu wykorzystają w pełni swój potencjał i sposobności, jaki zaoferuje im los. Wyzwaniem dla rodzica w tym systemie jest odrzucenie własnych ambicji na rzecz obserwacji dzieci i wspieranie ich zainteresowań i ich potencjału. Drogą do tego jest delikatne kierowanie i zachęcanie do eksperymentowania i podejmowania autonomicznych decyzji, podobnie jak ma to miejsce w coachingu, zamiast klasycznego nauczania tego, co i jak należy zrobić.

pozytywnerodzicielstwo.pl
triplep-parenting.net/5-steps-to-positive-parenting
positive-parents.org

8) Rodzicielstwo ze strukturą

Rodzicielstwo ze strukturą jest bardzo popularne w krajach anglosaskich, głównie za sprawą byłych pielęgniarek lub położnych i superniań – Giny Ford, Tizzie Hall i Jo Frost. W Polsce zostało spopularyzowane przez Supernianię Dorotę Zawadzką.

W centrum tej filozofii stoi rutyna i reguły, które mają priorytet nad potrzebami i oczekiwaniami dziecka w danym momencie. Podejście to polega na przyzwyczajaniu niemowlęcia i dzieci do ustrukturowanego planu dnia, a główną zasadą jest konsekwencja. Plan dnia z kolei ma pomóc zarówno rodzicom jak i dzieciom w funkcjonowaniu na co dzień. Przykładami stosowania tej metody jest np. regularne karmienie co trzy godziny czy kontrolowany płacz (Cry It Out)

pl.wikipedia.org/Dorota_Zawadzka
contentedbaby.com

9) Unschooling

Termin unschooling, który nie doczekał się jeszcze polskiego odpowiednika, powstał w latach 70. poprzedniego wieku dzięki pedagogowi Johnowi Holtowi. Unschooling często utożsamia się z nauką w domu zamiast w szkole, co nie jest do końca precyzyjne.

Podstawą tej filozofii jest założenie, że to uczeń decyduje i wybiera aktywności, dzięki którym się rozwija. Dzieci uczą się głównie poprzez naturalne doświadczenia życiowe – zabawę, obowiązki domowe, osobiste zainteresowania, staże zawodowe, podróże, książki czy kontakt z mentorami. Zwolennicy tego systemu utrzymują, że im bardziej spersonalizowany jest proces nauki, tym bardziej użyteczny będzie dla dziecka. Unschooling nie wyklucza kursów i zajęć prowadzonych przez nauczycieli, ale kwestionuje zasadność standardowych programów nauczania, system ocen i inne cechy tradycyjnej szkoły.

pl.wikipedia.org/unschooling
gazeta.pl/koniec_tradycyjnej_szkoly_unschooling_po_polsku
en.wikipedia.org/unschooling
joyfullyrejoycing.com/unschooling

10) Życie w zgodzie

Filozofia życia w zgodzie jest w dużej mierze oparta na koncepcji Porozumienia Bez Przemocy Marshalla Rosenberga. Celem PBP jest pokojowe rozwiązywanie konfliktów w oparciu o jasne i pełne szacunku komunikowanie swoich uczuć, potrzeb i próśb.

Podejście życia w zgodzie rozszerza te zasady na wszystkich domowników, którzy traktowani są jak równi sobie, bez względu na wiek i pozycję. Konflikty rozwiązuje się na zasadzie dialogu a jego celem jest znalezienie rozwiązania, dzięki któremu potrzeby wszystkich stron zostaną zaspokojone.

consensual-living.com


Lista Najważniejsze filozofie rodzicielskie – Top 10 z pewnością nie jest wyczerpująca, więc jeśli wiecie o jakimś systemie, którego tu brakuje, lub uważacie, że któryś opis wymaga sprostowania, dajcie znać w komentarzu pod wpisem. Mamy szansę zebrać najważniejsze filozofie rodzicielskie w jednym miejscu, co może być bardzo przydatne dla wielu świeżo upieczonych lub przyszłych rodziców.

W której filozofii odnajdujecie się najbardziej?

Tomasz Smaczny on EmailTomasz Smaczny on FacebookTomasz Smaczny on InstagramTomasz Smaczny on LinkedinTomasz Smaczny on Youtube
Tomasz Smaczny
Nazywam się Tomasz Smaczny. Rodzicielstwo w duchu RIE (raj) to mój smaczny sposób na życie. Wspieram mamy i tatów w podejmowaniu najlepszych decyzji dotyczących wychowania swoich pociech. Żebyś jako rodzic miał więcej frajdy, spokoju, luzu i spełnienia. Robię to w oparciu o nurt rodzicielski RIE (czytaj: raj), który jako pierwszy konsekwentnie promuję publicznie w Polsce, oraz o wieloletnią praktykę coachingową. Sam jestem tatą pięciooletniej Tosi i doskonale wiem, że dużo łatwiej jest mówić niż robić.
Dlaczego to robię? Przeczytaj moją historię...

Zobacz także:

Tatowanie, wariowanie i grunge – lajw z Krystianem Hanke

Tatowanie, wariowanie i grunge – lajw z Krystianem Hanke

Tatowanie niełatwo przychodzi ojcom, chociaż nie lubią się do tego przyznawać. Na szczęście ciągle możemy usłyszeć głos Krystiana Hanke, który...
Read More
Czym jest podejście RIE i jak wpływa na rodzicielstwo – lajw z Kasią Kaźmierczak

Czym jest podejście RIE i jak wpływa na rodzicielstwo – lajw z Kasią Kaźmierczak

Jeśli zastanawiasz się, co to jest podejście RIE (czytaj "raj") i jak ma się do codziennej rzeczywistości rodzica, to szczerze...
Read More
Zalecenia WHO dla dzieci poniżej 5. roku życia – więcej ruchu, mniej ekranów, dużo snu

Zalecenia WHO dla dzieci poniżej 5. roku życia – więcej ruchu, mniej ekranów, dużo snu

Pandemia koronawirusa przeniosła nasze życie zawodowe, szkolne i rozrywkę online. Dotyczy to również dzieci w każdym wieku. Niemniej nie znaczy...
Read More
Komunikowanie granic dzieciom – lajw z Jarkiem Kanią

Komunikowanie granic dzieciom – lajw z Jarkiem Kanią

Może przytłacza cię teraz perspektywa łączenia obowiązków zawodowych i rodzinnych w domu. Nie wiadomo, jak długo to potrwa. Dzieci coraz...
Read More
Na czym polega rodzicielska filozofia RIE? Przewodnik dla początkujących

Na czym polega rodzicielska filozofia RIE? Przewodnik dla początkujących

Być może rodzicu usłyszałeś lub zobaczyłeś gdzieś tę dziwną nazwę RIE (czytaj raj) i zastanawiasz się, o co w ogóle...
Read More